Pas een gratis of deels variabele afvalstoffenheffing toe voor GFE/T
De gemeente kan de afvalstoffenheffing voor GFE/T gratis of deels variabel maken om huishoudens te stimuleren minder voedsel te verspillen en GFE/T beter te scheiden.
Hoe kun je de afvalstoffenheffing toepassen?
De gemeente kan op de volgende manieren de afvalstoffenheffing in rekening brengen bij huishoudens:
- een jaarlijks vast tarief;
- een gedifferentieerd tarief;
- een combinatie van een vast en gedifferentieerd tarief.
Een gedifferentieerd tarief wordt ook wel Diftar genoemd. Diftar houdt in dat er een variabel bedrag in rekening wordt gebracht gebaseerd op de hoeveelheid afval (aantal kg of aantal containers) die een huishouden aanbiedt of op de inzamelfrequentie. Zo kan het variabele tarief gekoppeld worden aan de capaciteit van een huis-aan-huis-container, aan het aantal keren dat een container wordt geleegd of aan het aantal aangeboden afvalzakken in de ondergrondse container.
Met Diftar kan afvalvermindering worden gestimuleerd: des te meer afval wordt aangeboden, des te meer de particulier betaalt voor de inzameling en verwerking van het afval in de vorm van de afvalstoffenheffing.
Kijk voor meer informatie over de afvalstoffenheffing op de website van de VNG.
Hoe kun je afvalstoffenheffing voor GFE/T toepassen?
De overheid heeft verschillende ambities op het gebied van GFE/T, zoals het stimuleren van huishoudens om minder voedsel te verspillen en het hoogwaardig verwerken van GFE/T tot compost. Waarmaken van die laatste ambitie begint bij het goed scheiden van GFE/T door huishoudens.
Geen heffing op GFE/T
Om het scheiden van GFE/T nog meer te stimuleren kan de gemeente ervoor kiezen om de GFE/T gratis in te zamelen. Dit kan gecombineerd worden met het heffen van een vast en gedifferentieerd tarief over het restafval van huishoudens. Dit maakt huishoudens enerzijds bewuster over de hoeveelheid restafval die zij weggooien. Anderzijds stimuleert dit huishoudens om GFE/T apart in te zamelen en restafval beter te scheiden.
Blijkt dat huishoudens te veel restafval bij het gratis GFE/T gooien, dan kan de gemeente dit oplossen door ook een variabel tarief aan GFE/T te koppelen. Om het goed scheiden van afval te promoten, moet dit tarief lager zijn dan het variabele tarief op restafval.
Combinatie vast en diftar tarief
Een combinatie tussen een vast tarief aangevuld met een variabel tarief van afvalstoffenheffing kan op vergelijkbare wijze als rioolheffing worden toegepast.
Vast tarief
Het vaste tarief voor restafval dekt onder andere de onvermijdbare organische resten (oneetbare dingen zoals schillen en pitten etc.). Het tarief kan vastgesteld worden op basis van een gemiddelde hoeveelheid onvermijdbare organische resten per persoon per jaar. Alles daarboven is vermijdbare verspilling en kan ontmoedigd worden met een variabel tarief gerelateerd aan het aantal kilo afval dat een huishouden produceert. De gemeente kan de hoeveelheid ingezameld restafval terugkoppelen aan de huishoudens, zodat ze gedurende het jaar al in kunnen zien of ze boven of onder het gemiddelde zitten.
Variabel tarief (diftar)
Het variabele tarief wordt aan de hoeveelheid gescheiden ingezamelde restafval en GFE/T gekoppeld die boven het vaste gewicht uitkomt. Dit kan op de volgende manieren gemeten en gemonitord worden:
- met een pasjessysteem bij grote ondergrondse, centrale afvalcontainers.
- met twee soorten huishoudelijke afvalcontainers die aan de buitenkant even groot zijn (zodat de vuilniswagen geen problemen heeft met het legen van de containers), maar aan de binnenkant verschillen qua formaat. Kiest een huishouden voor een container met een kleinere inhoud, dan betalen zij minder afvalstoffenheffing.
Het risico van diftar is dat het aanzet tot meer zwerfafval, omdat huishoudens het duur vinden. Door te zorgen dat de diftar op restafval in ieder geval hoger is dan de diftar op GFE/T wordt dit risico verminderd en het hoogwaardig scheiden gestimuleerd.
Uit de praktijk
De website COELO brengt de verschillen van afvalstoffenheffing per gemeente in kaart. 42% van alle huishoudens in Nederland wonen in een gemeente die diftar heeft ingevoerd, meestal niet toegespitst op GFE/T maar op het restafval. Huishoudens betalen in deze gemeenten per kilo, per zak, per inworp of per lediging. Vaak is diftar gecombineerd met een basistarief.
De volgende opties zijn mogelijk voor een gecombineerde afvalstoffenheffing en daaraan gekoppeld afvalbeleid voor het gescheiden inzamelen van GFE/T:
- Vastrecht en gecombineerde afvalstoffenheffing
De gemeente Oss, Woerden en Teylingen maken gebruik van een diftar in combinatie met een vastrecht. Huishoudens betalen aan het begin van het jaar een bepaald bedrag (vastrecht). Aan het einde van het jaar kunnen de huishoudens een deel van het bedrag terugkrijgen als het aantal ledigingen onder een bepaald plafond blijft. - Omgekeerd inzamelen en gecombineerde afvalstoffenheffing
49 gemeenten, waaronder de gemeenten Amersfoort en Vlaardingen, maken gebruik van de optie ‘omgekeerd inzamelen’. Door alleen de afvalstromen die kunnen worden hergebruikt huis-aan-huis op te halen, wordt het scheiden van afval gestimuleerd. Huishoudens moeten bijvoorbeeld restafval zelf wegbrengen. Een deel van deze gemeenten hanteert hierbij een variabel tarief. - Gratis GFE/T container en gecombineerde afvalstoffenheffing
De gemeente Leeuwarden is een voorbeeld van een gemeente die gebruikmaakt van een combinatie tussen vast en variabel tarief voor de afvalstoffenheffing. Daarnaast biedt Leeuwarden gratis een biobak aan (groene of GFT container).
Voorwaarden
- De kans op zwerfafval en minder goede recycling is een mogelijk negatief effect van dit instrument. Huishoudens kunnen afval op straat gooien om zo kosten te drukken. Door gebruik te maken van een combinatie van een vast en diftar-tarief kan dit zo veel mogelijk worden voorkomen. Een andere oplossing is om te werken met voorlichting, controles en boetes.
- Dit instrument is niet bruikbaar bij gemeenten waar GFE/T nog niet gescheiden wordt ingezameld.
- Volgens de algemene beginselen van behoorlijk bestuur moet de afvalstoffenheffing zorgvuldig, gemotiveerd, niet-discriminerend en proportioneel zijn. Er moet voorkomen worden dat één bepaalde groep huishoudens een groot deel van de afvalstoffenheffing betaalt. Neem dus een goede motivering op in de verordening en onderliggende besluitvorming over de beleidskeuzes rond het inzamelen van GFE/T en de daaraan gekoppelde afvalstoffenheffing.
Juridische toelichting
Op grond van artikel 15.33 lid 1 van de Wet milieubeheer kan de gemeente een afvalstoffenheffing instellen voor huishoudens die in het bezit zijn van een woning. Daarnaast moet de afvalstoffenheffing altijd op 100% uitkomen. Dit betekent dat de afvalstoffenheffing kostendekkend moet zijn: er mag geen verlies of winst op worden gemaakt.
| Rechtsgebied | Fiscaal recht > Fiscaal recht |
| Citeertitel | Wet milieubeheer |
| Artikel | 15.33 |
| Geldig vanaf | TBD |